2011.04.30-28. Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia

Funkcje grodów w państwach

wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej.

Społeczeństwo, gospodarka, ideologia

 

 

Głogów, 28-30.04.2011 r.

 

Budowa państw, których podstawę stanowiła organizacja administracji terytorialnej w postaci systemu okręgów grodowych, rozpoczęła się na obszarze Barbaricum na szerszą skalę w połowie X wieku. I nawet, jeżeli nie był to, jak przez pewien czas przypuszczano, akt jednorazowy, lecz rozciągnięty w czasie, niósł ze sobą zasadniczą zmianę realiów funkcjonowania lokalnych społeczności zarówno w sferze kultury materialnej, jak i symbolicznej (duchowej, światopoglądowej). W końcu X wieku powstała scentralizowana organizacja grodowa na Rusi, w Czechach, Polsce, a w początku wieku XI na Węgrzech. Cechą wczesnych państw Europy środkowej i północnej było w okresie poprzedzającym budowę stałych struktur administracyjnych stacjonowanie znacznych sił militarnych na obszarze domeny rodu, który przejmował naczelną władzę, jak w Polsce ród Piastów, w Czechach – Przemyślidów, na Węgrzech – Arpadów. Rolę przewodnią w ramach sił wojskowych młodych państw Europy środkowej odgrywała rozmieszczona w większych grodach drużyna stanowiąca podporę władzy.

Grody wraz z otaczającymi je osadami powstawały w wyniku decyzji planowej, podejmowanej przez władców. Świadczy o tym zarówno fakt ich lokalizacji, trafnej z punktu widzenia kontroli szlaków komunikacyjnych (np. większych rzek) i głównych terytoriów osadniczych. Grody państwowe budowano w centrach zgrupowań osadniczych (jedynie w pojedynczych przypadkach powstawały w pustce i z czasem stawały się centrami dla skupionego przy nich osadnictwa).

O ile jeszcze w początkach XX wieku historycy nie mieli większych wątpliwości, co do roli grodów w państwie Piastów (X-XIII w.) to począwszy od 2 połowy XX wieku mamy do czynienia z ożywioną dyskusją na ten temat w której coraz większą rolę odgrywają źródła archeologiczne. Większość mediewistów w publikacjach z lat 60-70tych XX wieku podkreślała rolę grodów jako miejsc produkcji i wymiany. Grody miały być, zależnie od autora, ewolucyjnymi poprzednikami średniowiecznych miast lokacyjnych lub nawet stanowić nieco tylko odmienną formę miasta średniowiecznego  (tzw. teoria grodu-miasta). Równolegle, funkcjonowała teoria przypisująca organizacji grodowej rolę szkieletu administracji państwowej, grodów-zbiornic danin, w których stacjonowały załogi rycerskie i urzędnicy księcia – władcy państwa. Spór o rolę grodów w państwach wczesnośredniowiecznych Europy Środkowej to jednocześnie spór o akceptowalny, w świetle istniejących źródeł pisanych i archeologicznych, model społeczeństwa wczesnośredniowiecznego w tym rejonie Europy.

Zamierzona konferencja ma dotyczyć zarówno nowych źródeł, szczególnie archeologicznych, jak i ich nowych interpretacji.



Dr hab. Sławomir Moździoch, prof. PAN                                                             Dr Krzysztof Czapla

 

Instytut Archeologii i Etnologii PAN                        Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

Oddział we Wrocławiu                                                                                   w Głogowie



 

Program konferencji

 

„FUNKCJE GRODÓW W PAŃSTWACH WCZESNOŚREDNIOWIECZNEJ

EUROPY ŚRODKOWEJ”.

Społeczeństwo, gospodarka, ideologia

 

28.04.2011 


10:00-13:00 Przyjazd uczestników 

13:00-14:15 – Obiad 

14:15-14:30 Otwarcie konferencji 

Rektor PWSZ w Głogowie -prof. Stanisław Czaja 

Dyrektor IAiE PAN – prof. Andrzej Buko 

Prezydent Miasta Głogowa – Jan Kazimierz Zubowski 

Starosta Głogowski -Rafael Rokaszewicz 


I. Urbs Glogua – gród głogowski we wczesnym średniowieczu 

Prowadzący obrady: prof. Leszek Slupecki 


14:30 

Dariusz Czaja (Głogów) 

Funkcje grodów warownych w państwie pierwszych Piastów na przykładzie Głogowa 

14:50 

Zenon Hendel (Głogów) 

Głogowski zespół 

grodowy w X-XII w. 

15:10 

Krzysztof Czapla (Głogów) 

Zaplecze osadnicze grodu w Glogowie 


15:30 

Wiesław Maciuszczak (Głogów, Lublin) 

Od grodu do obronnego miasta. Okres przejściowy na przykładzie Głogowa 


15:50 – 16:15 Dyskusja i kawa 

II. Gród jako element systemu (społeczeństwo, gospodarka, ideologia) 

16:15 

Andrzej Buko (Warszawa) 

Grody okresu przedpaństwowego na ziemiach polskich w kontekście ich zróżnicowań 

regionalnych 


16:35 

Stanisław Rosik (Wrocław) 

Civitas w przekazach o wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyźnie -gród czy miasto... oraz inne 

inspirujące dylematy 

16:55 Przemysław Wiszewski (Wrocław) 

Grody jako ośrodki władzy w źródłach historiograficznych śląskiego średniowiecza 

17:15 – 17:40 Dyskusja i kawa 

17:40 Daniel Makowiecki (Toruń) 

Znaczenie grodów w rozwoju strategii gospodarowania zwierzętami we wczesnym średniowieczu. 

18:00 

Ewa Czaińska (Głogów) 

Znaczenie gospodarcze grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej 

18:20 Kinga Zamelska-Monczak (Poznań) 

Gród w Santoku w świetle nowszych ustaleń 

archeologicznych 

18:40 Kazimierz Grążawski (Olsztyn) 

Militarne funkcje grodów kasztelańskich na północnych rubieżach państwa piastowskiego 

19:00 – 19:30 Dyskusja i kawa 

19:30 

Kolacja 

29.04.2011 


8:00-9:00 – Śniadanie 


Prowadzący obrady: prof. Marta Młynarska-Kaletynowa 


9:00 

Jiří Macháček (Brno) 

Velkomoravský hrad jako socio-ekonomický systém. Od vzniku po kolaps 

9:20 

Tomáš Klír – Pavla Tomanová (Praga) 

Vnitřní struktura raně 

středověkých opevněných areálů 

centrálních lokalit a jejich nejbližšího 

zázemí. Kouřim – Sv. Jiří 

9:40 

Ivana Boháčová (Praga) 

Počátky raného českého státu v archeologických pramenech 


10:00 

Rudolf Procházka (Brno) 

Výpověd archeologických pramenů 

k funkci raněstředověkých center 11.a 12. století 

na příkladu 

Brna a Přerova 

10:20 – 10:45 Dyskusja i kawa 

10:45 Martin Ježek, Ladislav Varadzin (Praga) 

Poznámky k funkci raně 

středověkých hradů 

v Čechach 

11:05 

Pavel Kouřil, Jana Gryc (Brno) 

Hrady 10. -12. století 

na severní Moravě 

a ve Slezsku (vznik, vývoj, funkce a postavení v sídelní 

struktuře). 

11:25 Ivo Štefan (Praga) 

Konec hradské organizace a archeologie. „Dark age“ mezi raným a vrcholným středověkem 

11:45 – 12:05 Dyskusja i kawa 

Prowadzący obrady: prof. Andrzej Buko 


12:05 Wojciech Chudziak (Toruń) 

Geneza i funkcja grodów średniej i małej wielkości na Pomorzu w IX-Xwieku -nowe pytania -stare 

problemy 

12:25 Andrzej Janowski (Szczecin) 

Chronologia i funkcje wczesnośredniowiecznych grodów nadwiślańskich na Pomorzu Wschodnim -

Terra incognita. Grody wczesnośredniowieczne w dorzeczu Regi 

12:45 

Władysław Duczko (Pułtusk) 

Wczesnośredniowieczne grody w Skandynawii 

13:05-13:30 Dyskusja 


13:30 -15:00 Obiad 

15:00 

Jacek Poleski (Kraków) 

Stolice, kasztelanie, strażnice -wczesnośredniowieczne grody państwowe na terenie Małopolski 

15:20 Sławomir Moździoch, Magdalena Przysiężna-Pizarska (Wrocław) 

Grody wczesnopiastowskie na Śląsku -geneza i funkcje 

15:40 

Michał 

Brzostowicz (Poznań) 

Schyłek organizacji grodowej w Wielkopolsce 

16:00-16:25 Dyskusja i kawa 


III. Gród jako stanowisko archeologiczne (metodologia badań, 

interpretacje)– exempla 

Prowadzący obrady: prof. Wojciech Chudziak 


16:25 Przemysław Urbańczyk (Warszawa) 

Narracja stratygraficzna a narracja historyczna na przykładzie badań 

grodu w Czersku 

16:45 Elżbieta Kowalczyk (Warszawa) 

Grody Wysoczyzny Kolneńskiej 

17:05 

Ewa Marczak-Łukaszewicz (Warszawa) 

Wyniki badań 

archeologicznych na grodzisku w Podebłociu woj. Mazowieckie 

17:25 – 17:50 Dyskusja 

17:50 Joanna Kalaga (Warszawa) 

Zapomniany gród Sutiejsk-Sąsiadka 

18:10 

Karol Kollinger (Rzeszów) 

Tzw. Grody Czerwieńskie w źródłach historycznych. Obecny stań 

badań 

18:30-19:00 Dyskusja 


19:00 Kolacja 


30.04.2011 

8:00-9:00 - Śniadanie 

Prowadzący obrady: prof. Przemysław Urbańczyk 

9:00 Bartłomiej Sz. Szmoniewski, Anna Tyniec (Kraków) 

Uwarunkowania środowiskowe osadnictwa wczesnośredniowiecznego na przykładzie grodzisk 

małopolskich w Stradowie i Szczaworyżu 

9:20 Tadeusz Baranowski (Warszawa) 

Gród w Kaliszu w świetle najnowszych badań 

9:40-10:00 Dyskusja i kawa 

10:00 Stanisław Firszt (Jelenia Góra) 

Gród piastowski w Jeleniej Górze? – stan badań 

10:20 Krzysztof Demidziuk (Wrocław) 

„Kartoteka grodzisk śląskich Maxa Hellmicha” 

10:40 Paweł Rzeźnik (Wrocław) 

Funkcja grodu wrocławskiego na Ostrowie Tumskim w świetle importów ceramicznych (X-XIII w.) 

11:00 Aleksandra Pankiewicz (Wrocław) 

Najstarszy Wrocław- jego zaplecze i środowisko kulturowe w świetle badań ceramiki 

11:20 Sylwia Rodak (Wrocław) 

Podstawy datowania grodów z końca X – początku XIII wieku na Dolnym Śląsku 

11:40-12:00 Dyskusja i kawa 

12:00 Dominik Nowakowski (Wrocław) 

Wyniki nowych badań wykopaliskowych grodu w Chobieni na Śląsku 

12:20 Justyna Kolenda (Wrocław) 

Gród w Miliczu świetle nowszych badań archeologicznych 

12:40 Krystian Chrzan (Wrocław) 

Wczesnośredniowieczne grodzisko w Lelikowie pow. Milicz w świetle najnowszych badań 

archeologicznych 

13:00 Maciej Przybył (Poznań) 

Problem identyfikacji i lokalizacji XIII w. grodów kasztelańskich w Wielkopolsce 

13:20 Dyskusja i kawa 

13:40 Zakończenie konferencji 



Miejsce obrad: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa ul. Piotra Skargi 5 

Głogów, 28-30.04.2011 r. 

-

Menü

 
Institut für Archäologie und Ethnologie der Polnischen Akademie der Wissenschaften
Institut für Archäologie und Ethnologie der Polnischen Akademie der Wissenschaften
Zentrum für die Erforschung der Kultur der Spätantike  und des Frühmittelalters
 
 
 
  Suche
Institut für Archäologie und Ethnologie der Polnischen Akademie der Wissenschaften
sekretariat@arch.pan.wroc.pl
wykonanie
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług, personalizacji reklam i analizy ruchu. Informacje o sposbie korzystania z witryny, udostępniamy partnerom społecznościowym, reklamowym i analitycznym. Korzystając z tej strony, wyrażasz na to zgodę.